2023/4/20 - Hoe de gemeente Dongen de duurzame en circulaire brug aan de Sportlaan realiseerde

Als onderzoek in 2019 uitwijst dat de oude brug bij de sportvelden in Dongen aan vervanging toe is, is het nog geen uitgemaakte zaak dat de nieuwe brug een circulair karakter moet krijgen. Circulariteit doet vier jaar geleden voorzichtig zijn intrede, maar vormt nog geen standaard onderdeel van het beleid, ook niet in de gemeente Dongen.

Jansen en zijn collega Ineke Andries scherpen wel al hun kennis over het thema aan op de Circulaire Inkoop Academie. “De milieukostenindicator en de levenscyclusanalyse waren toen allemaal nog vrij nieuw voor iedereen, maar we zijn toen wel al begonnen meer kennis te vergaren en stapje voor stapje gaan kijken waar we al iets konden doen”, kijken beiden terug. “En dat hebben we gedaan door eerst het moederbestek van de gemeente aan te passen. Daarna hebben we in een project gekeken hoe we de materialisatie duurzamer konden krijgen.”

 

Uitvraag zonder ontwerp
De gemeente gaat in die tijd ook testen met circulaire projecten en na enige studie lijkt de brug bij de Sportlaan een mooi project om als een van de pilots te dienen. “We hadden al een ander project voor een woonstraat lopen, waar we op milieukosten uitgevraagd hebben en aannemers fictieve kortingen konden verdienen. Maar dat was mét een ontwerp en dit brugproject leende zich er voor om zonder ontwerp, maar met een programma van eisen de markt op te gaan.”
“Dat deden we om de markt uit te dagen en we gaven ze daarbij alle vrijheid. We hebben uitgevraagd op basis van een lage MKI-waarde in de realisatiefase maar ook voor de beheerfase. De levensduur van de brug hebben we zestig jaar meegegeven.”

 

LCA-deskundige rekent na
De aannemers mogen vervolgens een schetsontwerp aanbieden met daarin de berekening van de MKI-waarde. “Die hebben we verifieerd en daarna zijn we tot voorlopige gunning overgegaan. We willen met dit soort uitvragen aan de voorkant weten of wat aangeboden wordt aannemelijk is. We hebben dit door de LCA-deskundige van Advieslab na laten rekenen die gaf ons het advies: ‘wel of niet aannemelijk’. Meer hoefden we zelf niet te zien of te weten.”

Leverancier Martens Beton en aannemer C-Infra krijgen de opdracht en kunnen aan de slag: ze moeten een voetgangers- en fietsbrug opleveren die gedurende de hele levensduur een zo laag mogelijke milieu impact heeft. De gemeente wil dat daarbij zoveel mogelijk materiaal van de oude brug hergebruikt wordt en trekt hierin samen op met de aannemer. “Het viel tegen wat dat opleverde. De aannemer heeft daarna wel bij de sloop de rest van het hout voor de balustrade ingekocht, zodat de balustrade toch geheel uit hergebruikt materiaal bestaat.”

Goed scoren
Martens Beton en C-Infra kiezen voor de BEBO-brug van Martens prefab beton. Deze heeft een boogvorm, waardoor de brug slank kan worden uitgevoerd omdat er minder beton en staal hoeft te worden gebruikt. Het is bovendien herbruikbaar als betongranulaat. Verder zijn er geen onderhoudsintensieve stootplaten nodig, wat gunstig is voor de Life Cycle Costs. Martens levert daarnaast de zijwanden aan weerszijden van de brug en de prefab funderingsplaten, waardoor C-Infra de constructie in een dag kan plaatsen.
“Waar ze goed mee gescoord hebben is dat deze brug een overspanning met frontwanden is, die opgevuld wordt met grond uit de omgeving. Daar is een normaal wegdek overheen gelegd met hergebruikte klinkers, dat heeft hele lage milieukosten, echt de circulariteitsgedachte. Daardoor houden ze beheerkosten van de brug voor zestig jaar laag.” De brug is bovendien modulair opgebouwd: “Daar hadden we ook op uitgevraagd, hij is honderd procent herbruikbaar op een andere locatie, ook na zestig jaar nog.”

 

Projectmodule BouwCirculair controleert
Om te controleren of de beloofde MKI-scores daadwerkelijk zijn gehaald, maakt Dongen gebruik van de Projectmodule van BouwCirculair. “Wij plaatsen daarin alles wat relevant is voor de uitvoering, zoals de aangeboden MKI-berekening en het ontwerp. De aannemer moet vervolgens onder andere alle productcertificaten, de stortbonnen van wat hij heeft afgevoerd en de machines die gebruikt zijn, opvoeren. Dan controleert BouwCirculair of inderdaad de MKI gescoord is die opgegeven is.” Uit de controle is vastgesteld dat er geen tekortkomingen zijn geconstateerd en de opgegeven MKI-waarden gerealiseerd zijn.

Jansen kijkt tevreden terug op de hele onderneming. “We hebben de aannemer binnen de duurzaamheidswensen de vrije hand gegeven. Het is in dit geval een betonnen brug met een houten balustrade geworden, maar had ook net zo goed een brug uit de Bruggenbank kunnen zijn.”Hij besluit: “We hoeven het niet overal zo te doen, het was een pilot. Er zitten altijd leermomenten in. Zoals hier dat er na gunning meer tijd nodig is. Als je zelf met een ontwerp komt, heb je allerlei constructieberekeningen en materiaalkeuzes zelf al gedaan, nu moest dat nog gebeuren nadat de opdracht verstrekt was. Dat is wel iets om een volgende keer rekening mee te houden. Maar we hebben gekregen wat we uitgevraagd hebben, dus dan is het een geslaagd proces.”