2022/6/28 - Hoe bepaal je of een variant duurzamer is?

Naar schatting worden ontwerpkeuzes nog 9 van de 10 keer gebaseerd op een duurzaam onderbuikgevoel

 

Aanleiding
Traditioneel werd in een ontwerp gekozen voor veelal bekende, betrouwbare en voordelige producten. Om de duurzame doelstellingen te behalen wordt veel verwacht van nieuwe duurzame producten. Er zijn grofweg twee manieren waarop duurzaamheid in een ontwerp terecht kunnen komen:

  1. door een opdrachtgever, vastgelegd in bijvoorbeeld een bestek
  2. door een opdrachtnemer, aangeboden in een eigen ontwerp bij een functionele uitvraag.

Gemeenten werken in het overgrote deel van de projecten met een bestek. Een bestek is sterk voorschrijvend. In een bestek staat zowel een gedetailleerde resultaatsbeschrijving en worden specifieke producten en processen genoemd. Daarmee ligt de verantwoordelijkheid voor een duurzaam ontwerp en de toepassing van duurzame productvarianten hoofdzakelijk bij de opdrachtgever.

Steeds vaker krijgt milieuadviesbureau EcoReview daarom de vraag: Kunnen jullie ons helpen met het bepalen van een duurzame ontwerpvariant voor een project?

 

[Probleem 1]
Mensen zijn geboren met een sterk richtingsgevoel. Zo weten we intuïtief dat fietsen schoner voor het milieu is dan autorijden en wegwerpartikelen vervuilender zijn dan hergebruik. Daar houdt het echter ook snel bij op. Wat denkt u bijvoorbeeld dat duurzamer is?

  • Houten speelplaats VERSUS Kunststof speelplaats
  • Beton riolering VERSUS PVC riolering
  • Riolering vervangen VERSUS Riolering renoveren (relining)
  • Gebakken straatsteen VERSUS Betonnen straatsteen
  • 1 breed fietspad VERSUS 2 smalle fietspaden aan weerszijden

Los van een persoonlijke voorkeur voor uitstraling, smaak, gemak of bekendheid, kunnen we lastig stellen welke van variant de duurzame variant is. Eigenlijk kan bij alle genoemde voorbeelden gesteld worden: dat hangt er maar van af!

Er is behoefte aan een transparante, objectieve, kwantitatieve maatstaf voor duurzaamheid.

Hiervoor kan het beste gebruik worden gemaakt van de methode van Levens Cyclus Analyse (LCA) en de Milieu Kosten Indicator (MKI). Van alle producten is met LCA en MKI berekend wat de milieukosten zijn van de productie. Van steeds meer producten is dit zelfs door producenten, exact voor hun eigen specifieke producten berekend.

Echter, zij hebben nog geen complete levenscyclus berekend, omdat hun invloed niet verder gaat dan de productie (A1-A3) zie figuur 1. Veruit het grootste deel van de milieu-impact moet nog plaatsvinden bij transport (A4), installatie (A5), gebruik (B1), onderhoud en beheer in algemene zin (B2-B7), toekomstige sloop (C1-C4) en mogelijk hergebruik (D). Daarnaast is de in de praktijk te verwachten levensduur sterk bepalend voor de milieu-impact per levensduurjaar.

 

Oplossing
EcoReview en BouwCirculair hebben de handen ineengeslagen. Een nieuw instrument is ontwikkeld en beschikbaar gesteld genaamd: Vaderbestek.nl.

 

Doel
De doelstelling is dat in de ontwerpfase, niet per se het duurzaamste ontwerp wordt gekozen, maar dat duurzaamheid überhaupt in de afweging is meegenomen, en correct middels een LCA berekening van de gehele levenscyclus, met het resultaat uitgedrukt in de MKI per jaar.

 

Aanpak

1. Opdrachtgever stelt informatie beschikbaar over de producten of ontwerpvarianten.
2. Op basis van opgegeven uitgangspunten uit de praktijk wordt de milieu-impact van een volledige levenscyclus per variant uitgerekend.
3. Opdrachtgever ontvangt het resultaat in een overzichtelijk dashboard met belangrijke indicatoren voor beleid zoals: MKI, CO2, percentage circulariteit, energie- en water-verbruik, aandeel hernieuwbare energie, (emissie loze) bouwlogistiek en kostprijs.
4. Opdrachtgever gebruikt het resultaat in haar eigen multi-criteria afweging bij het kiezen van de definitieve ontwerpvariant.

 

 

Voordeel

  • Efficiëntste manier om milieu-impact te verminderen zit in de ontwerpfase.
  • Certificaat van vermeden milieu-impact van duurzaam(er) ontwerp voor monitoring en beleid.
  • LCA-berekening door erkend LCA-deskundigen uitgevoerd.
  • Ontzorgend en snel inzicht.
  • Draagt bij aan een steeds groter wordende kennisbank voor andere opdrachtgevers.
  • Gemakkelijk milieu-impact per jaar hanteren in de eigen afweging.
  • Volledige vrijheid en onafhankelijkheid in de uiteindelijke ontwerp-variant beslissing.

[Sluitings Clifhanger]
80% van de milieueffecten van projecten wordt bepaald in de ontwerpfase, nog voor eventuele aanbesteding. Duurzame keuzes maken tussen varianten is daarmee cruciaal voor opdrachtgevers die producten voorschrijven in projecten en bestekken.

 

[contact]
Paul Prinssen
paulprinssen@ecoreview.nl
06 229 429 77