2022/11/15 - LCA MRPI Recyclinggranulaten vernieuwd
Aanvankelijk was de animo om de Levenscyclusdata (LCA cijfers) voor recyclinggranulaat te herzien niet groot. De milieu-impact is al laag en wezenlijke proceswijzigingen zijn beperkt, waardoor er niet veel winst valt te behalen en er in de markt weinig verschuiving in het gebruik van grondstoffen of processen zal optreden op basis van nieuwe getallen. En dat ondanks de eventuele malus op de cijfers die bij oudere cijfers zou moeten worden toegepast. Formeel is een 5-jaarlijkse herziening voorgeschreven.
Toch is de update opgepakt omdat de LCA norm (EN 15804) grondig is herzien en er een start werd gemaakt met een Europese oplegger voor recyclinggranulaten, die aangeeft hoe de LCA norm voor het specifieke product moet worden gehanteerd (PCR, Product Category Rules). Omdat er in Nederland veel ervaring is met aanbestedingen op duurzaamheid, LCA methodieken en omdat Nederland een unieke positie heeft op het gebied van recycling, kon hier veel kennis worden verworven die zich kan uitbetalen in deze PCR.
SGS-Intron heeft de studie uitgevoerd in opdracht van BRBS Recycling
Een levenscyclusanalyse (LCA) is een genormeerde methode om de milieuprestatie van een product te berekenen. Aan de hand van een reeks milieu-indicatoren wordt de milieulast uitgedrukt in cijfers. Deze cijfers worden na beoordeling door Stichting MRPI (Milieu Relevante Product Informatie) opgenomen in de Nationale Milieudatabase (NMD). De NMD is vervolgens de basis voor berekeningen van de milieuprestatie van bouwwerken: gebouwen, infrastructuur. Omdat hier bij aanbesteding steeds meer gebruik van wordt gemaakt, wordt de NMD, maar ook de kwaliteit van de opgenomen cijfers, steeds belangrijker.
Een voor recycling belangrijke wijziging van de LCA norm is dat de berekening van de milieulast van recycling pas begint na het einde-afval punt. Alles voor het einde-afvalpunt wordt toegerekend aan het oorspronkelijke product of bouwwerk. Dit punt kan logischerwijze alleen maar liggen nadat het recyclingproces is afgerond, dus op het moment dat sprake is van een gereed (nieuw) product dat geschikt is voor toepassing. Met behulp van de in 2015 in de Staatscourant gepubliceerde Regeling Einde Afval Recyclinggranulaten was dit punt goed vast te stellen. Wat na het einde-afvalpunt resteert is een stukje handling en transport en, indien relevant, het wassen van het granulaat. Verder begint de milieulast bij gebruik in het nieuwe leven weer te tellen en moeten voor de eindproducten (niet de halffabricaten) de milieulasten van transport en gebruik worden toegerekend.
Een makkelijke manier om de cijferbrij van een LCA samen te vatten is de MKI (milieukostenindicator). De som van de milieulasten wordt dan uitgedrukt als schaduwprijs van de milieueffecten. Door de Euro’s op te tellen geeft dit in één getal een globaal beeld van de milieuprestatie in totaal.
Zeer relevant is de transportcomponent. Deze wordt grotendeels bepaald door verplichte forfaitair aan te nemen standaardwaarden. Deze gaan voor recycling vaak niet op (er worden te grote afstanden gehanteerd). Omdat dit het belangrijkste deel is van de milieulasten moet bij de doorrekening van praktijkprojecten de werkelijke milieulast van dit transport worden gehanteerd. Een theoretische vergelijking van MKI’s gaat niet op.
Hoewel een zinvolle vergelijking met de oude cijfers mank gaat als gevolg van de grote aanpassingen van de bepalingsnorm, valt op dat de cijfers in eerste oogopslag minder goed zijn dan in het verleden. Bij nadere analyse blijkt echter dat veruit de meeste milieulast wordt veroorzaakt door de boven toegelichte transportcomponenten. Dit is zichtbaar in onderstaande tabel.
| Product | MKI Totaal (€) | Forfaitaire milieulast transport (€) |
Milieulast netto (€) |
|---|---|---|---|
| mengranulaat als funderingsmateriaal | 1,71 | 1,59 | 0,12 |
| betongranulaat voor toeslag in beton | 0,03 | n.v.t. | 0,03 |
| asfaltgranulaat voor asfalt | 0,003 | n.v.t. | 0,003 |
| hydraulisch menggranulaat | 2,24 | 1,59 | 0,65 |
Nieuw bij de berekening van de LCA was dat de uitloging van het product moet worden meegerekend als milieulast. BRBS recycling beschikt over een uitgebreide database met deze gegevens. Hoewel de totale milieulast van het product erg laag is, is deze nog wel relevant gebleken. Ook interessant is dat beton(granulaat) CO2 opneemt, wat dus een positief milieueffect geeft en wat nog wordt versterkt door het breken omdat het specifiek oppervlak wordt vergroot. Op basis van een reeks aannames werd berekend dat menggranulaat in de gebruiksfase 3,5 kg CO2 per ton product opneemt, wat voor deze fase resulteert in een negatieve milieu-impact (MKI -0,09 cent voor menggranulaat in de gebruiksfase). Dit gegeven is verder niet verder in de LCA verwerkt vanwege gebrek aan gedragen onderzoek. Vanuit de branche is echter berekend dat deze CO2 opname waarschijnlijk hoger is en meer aandacht verdient.
Momenteel wordt de LCA beoordeeld in het kader van third party review door een daarvoor erkende adviseur. Daarna zal het MRPI blad worden opgesteld en zullen de cijfers worden aangeboden voor opname in de Nationale Milieudatabase. Voor leden van BRBS Recycling zijn deze cijfers dan bruikbaar bij inschrijvingen, tenders en andere doeleinden op het gebied van duurzaamheid.