2023/11/7 - Overheid wil samen optrekken met het Betonakkoord en Bouwakkoord Staal om grote stappen richting duurzaamheid te zetten

Om de gehele beton- en staalsector in de bouw te verduurzamen, is uniformering van de prestatie-eisen in bouwcontracten essentieel. Als deze eisen op weg naar 2030 steeds strikter worden, kunnen beide sectoren hun CO2 uitstoot drastisch verlagen en de circulariteit enorm verhogen. Hiervoor moet de Rijksoverheid tot een wettelijke regeling komen. Dit was het pleidooi dat een delegatie van beide sectoren aan Minister Harbers en Staatssecretaris Heijnen voorlegde. Laten we samen naar een oplossing zoeken, stelden beide bewindspersonen. Wij bereiden een plan voor om aan uw wensen tegemoet te komen. Dit plan wordt binnen een paar maanden naar de Tweede Kamer gestuurd, stelde Staatssecretaris Heijnen. Beide bewindspersonen prezen de beton- en staalsector dat zij zelf vragen om regulering door de overheid.

Toelichting

Een delegatie van het Betonakkoord en Bouwakkoord Staal bezocht Minister Harbers en Staatssecretaris Heijnen op 31 oktober 2023 met een concreet verzoek. De voorzitter van beide akkoorden oud-Minister Jacqueline Cramer vatte dit verzoek als volgt samen: “Staal en beton zijn de meest gebruikte bouwmaterialen. Wereldwijd dragen ze respectievelijk 4% en 7% bij aan de CO2 uitstoot en leiden ze tot grote afvalstromen. Benadrukt moet worden dat de Nederlandse betonsector een lagere CO2 impact heeft (3-4%) vanwege het gebruik van hoogovenslakken en vliegas. Omdat deze grondstoffen schaarser worden, is de betonsector ook om die reden genoodzaakt alternatieven te gaan ontwikkelen en toepassen.

Daarom zet het veel zoden aan de dijk om deze materialen te verduurzamen. En dat kan. Het Betonakkoord en het Bouwakkoord Staal hebben beiden een plan opgesteld om ambitieus te verduurzamen. De ambitie is dat we bij staal in 2030 de CO2 uitstoot met zo’n 80% kunnen verlagen en bij beton zover mogelijk proberen te komen richting klimaatneutraal. In beide gevallen kunnen we circulair worden, dat wil zeggen grondstoffen in de kringloop houden door zoveel mogelijk hergebruik en vervolgens de rest te recyclen. Door slim, modulair en circulair te ontwerpen, kunnen we in de gehele keten van staal en beton komen tot vermindering van materiaalgebruik, het bouwproces versnellen en de kosten-efficientie verhogen. Kortom, ambitieuze maar ook realistische plannen. Het Betonakkoord en Bouwakkoord Staal hebben met alle ketenpartijen het huiswerk gedaan om deze ambitieuze plannen grootschalig te kunnen uitrollen. Maar bij die opschaling is de actieve inzet van de Rijksoverheid nodig.

Uitgangspunt bij de opschaling is de koploper-peloton aanpak. Deze aanpak houdt in dat innovatieve opdrachtgevers, die vernieuwing willen aanjagen, via gunningscriteria hun aanbesteding of tender innovatief uitvragen. En wel op een zodanige schaal dat bij goed resultaat van die innovaties deze na 2-3 jaar door de volgers (het ‘peloton’) kunnen worden geadopteerd. De contracteisen voor het peloton worden gebaseerd op de milieuprestaties van de – volgens bovengenoemde aanpak – beproefde innovaties. Om de gehele beton- en staalsector in de bouw daarin mee te krijgen, is wettelijke harmonisering van deze prestatie-eisen in contracten een cruciale factor. Volgens alle binnen het Betonakkoord en Bouwakkoord Staal betrokken partijen is dit noodzakelijk om drie redenen:

het biedt een gelijk speelveld;
het creeert voorspelbaarheid en zekerheid in de markt over toekomstige investeringen;
het zorgt voor gezamenlijke opschaling van reeds beschikbare, innovatieve technologie.

Het verzoek aan Minister Harbers en Staatssecretaris Heijnen is om een wettelijke regeling te treffen die ten doel heeft om de contracteisen van opdrachtgevers te uniformeren en in de tijd aan te scherpen. Nu vragen de meeste opdrachtgevers op verschillende wijzen en volgens traditionele standaarden uit. Verduurzaming van de beton- en staalsector in de bouw vereist dat die standaarden ambitieuzer worden. En dat kan. Daarom vragen beide sectoren aan de Rijksoverheid om de aanscherping van de contracteisen te reguleren. Staatssecretaris Heijnen heeft een onderzoek uitgezet om te bezien of de gevraagde wettelijke regeling juridisch mogelijk is en op voldoende draagvlak binnen beide sectoren kan rekenen. Zij begrijpt het belang van uniformiteit in de manier van aanbesteden. De Staatssecretaris wil de komende maanden gebruiken om hiervoor een plan voor te bereiden, dat daarna naar de Tweede Kamer gaat. Hierbij wil ze beide sectoren nauw betrekken. Daarom benadrukte ze: “Wees er scherp op, dat jullie je voldoende aangehaakt voelen. Trek anders aan de bel.” Minister Harbers voegde eraan toe: “Zorg dat de positieve bijdrage die bouwmaterialen kunnen leveren maatschappelijk over het voetlicht komen. Er is nog onvoldoende publiek bewustzijn welke bijdrage beton en staal kunnen leveren aan de verduurzaming in de bouw. Weinigen zijn zich ervan bewust dat er voor beton en staal nog een grote verduurzamingsslag te maken is. Wij gaan dit als Ministerie ook meer in de spotlights zetten – samen met de markt.”