OrganisatieCirculair
Gereedschap voor een circulaire organisatie
Indeling op basis van de sessies van de Dag van de Circulariteit
Op basis van de Spurt2023 en de Dag van de Circulariteit is een gereedschapskist met alle beschikbare instrumenten samengesteld waarmee de doelstellingen voor 2030 dichterbij komen. Sommige instrumenten zijn gereed en kunnen direct worden toegepast andere zijn nog in ontwikkeling.
Wil je ook een bijdrage leveren? Kijk op de pagina van Circulaire Spurt, en meld je aan voor een themagroep (info@bouwcirculair.nl).
| Thema | Korte omschrijving | Actie / Resultaat |
|---|---|---|
| Fiets- en voetgangersbrug | Fiets- en voetgangersbruggen kunnen gebouwd worden van materialen als beton, staal, hout en kunststof. Deze materialen hebben invloed op beeldkwaliteit, constructie, onderhoud, levensduur, footprint en kosten. Een groot deel van de bruggen wordt komende decennia hergebruikt, gerenoveerd of vervangen. De vraag is: hoe ontwerp en realiseer je een brug die zo circulair mogelijk is? | Notitie 'Fiets- en voetgangersbruggen OntwerpVariant.nl |
| Inkoop Duurzaam Asfalt | Gemeenten willen wel duurzaam asfalt toepassen, maar dat mag dan geen negatieve invloed hebben op verkeersveiligheid en levensduur van de weg. We blijven daarom hangen in betrouwbare wegconstructies met vertrouwde standaard asfaltmengsels. Een eenvoudige handreiking helpt opdrachtgevers en aannemers om focus te leggen waar er kansen en risico’s liggen bij het uitvragen van duurzaam asfalt. | Asfalt in contracten Moederbestek.nl |
| Inkoop Duurzaam Asfalt | Het project Aantoonbaar Duurzaam Asfalt (ADA) heeft een online tool ontwikkeld om de duurzaamheid van asfaltproducten en aanverwante werkzaamheden op eenvoudige wijze aan te kunnen tonen en deze gegevens te gebruiken in het aanbestedingsproces. Er zijn rekenregels (PCR) en een verificatiemethode opgesteld om te kunnen rekenen en aan te tonen of de geclaimde reducties daadwerkelijk zijn behaald. | Aantoonbaar Duurzaam Asfalt |
| Duurzaam GWW | Aanpak Duurzaam GWW is breed toepasbaar, van vroege beleids- en planfases tot de realisatie van projecten. Verschillende partijen kunnen ermee aan de slag voor diverse werkzaamheden: van beleidsmakers tot aannemers en van spoorprojecten tot dijkversterkingen. | Aanpak duurzaam GWW |
| Sloop - Nieuwbouw | Materiaalstoffeninventarisatie is een belangrijke basis om de kansen voor hergebruik van materialen goed in beeld te krijgen en te verzilveren. Sloopprojecten dienen onderzocht te worden of het circulair kan. Om producten te oogsten die hoogwaardig hergebruikt kunnen worden in het ontwerp van een nieuw project. | Minimale eisen op SloopCirculair.nl |
| Zero Emissie Bouwmaterieel | In het Klimaatakkoord is afgesproken dat het Rijk met de medeoverheden in 2030 zoveel mogelijk klimaatneutraal en circulair gaat werken. Hoe kunnen publieke opdrachtgevers uitvoering geven aan de doelstelling om de emissies door bouwmachines te verminderen? Door gebruik te maken van de productbladen en stapsgewijs te werken aan een structurele verduurzaming. | EmissieCalc.nl - in ontwikkeling |
| Op weg naar duurzaam GWW | Voor de IenW-werkterreinen met de meeste klimaatimpact - Wegverharding, Kunstwerken, Spoor, Kustlijnzorg en vaargeulonderhoud en Weg-, Dijk- en Spoormaterieel - zijn samen met de markt en medeoverheden een concrete aanpak in de vorm van roadmaps opgesteld | Roadmaps |
| Openbare verlichting | Licht vernieuwen naar led. Waar liggen de kansen? Welke verschillende vormen zijn er? Hoe koop je armaturen circulair in met MKI? In verband met hergebruik is de beoordelingsrichtlijn opgesteld om te bepalen in welke mate armaturen te repareren zijn. Deze richtlijn is van belang voor overheden, leveranciers en installateurs. | Circulariteit en Openbare verlichting Moederbestek.nl |
| Freesasfalt | Teruggewonnen materialen hebben bij hun vorige toepassing hun kwaliteit bewezen. Deze bewezen kwaliteit maakt hoogwaardig hergebruik van teruggewonnen grondstoffen ook in deklagen mogelijk. Zo heeft het donormateriaal een belangrijke praktijktest ondergaan. Bij de beoordeling van de polijstweerstand van de steenslag in deklagen kan deze praktijktest van waarde zijn zodat steenslag uit oude deklagen met een gerust hart weer gebruikt kan worden in nieuwe deklagen. | Protocol freesasfalt |
| CO2-Prestatieladder | De laddersystematiek stelt ook eisen aan reducties in de keten. Aanbestedende overheden zijn een bepalende speler in de keten van bouwprojecten. De realisatie van eigen doelstellingen, het gebruik van de Ladder als aanbestedingsinstrument én toepassing van andere instrumenten, zoals het Moederbestek.nl, kunnen elkaar aanvullen en helpen om de bouw te verduurzamen en meer circulair te maken. | CO2-Prestatieladder voor overheden |
| Secundaire Grondstoffen | Wat is de potentie van secundaire grondstoffen voor beton: wat kan verwerkt worden tot toeslagmateriaal als vervanger van zand, grind en wellicht vulstof. Hoeveel beton wordt er gemaakt? Wat is de potentie van hergebruik. Hoeveel andere secundaire grondstoffen zijn er (in potentie) beschikbaar voor nieuw beton? | Notitie 'Beschikbaarheid secundaire grondstoffen |
| Van beleid naar uitvoering | Welke maatregelen zijn zo effectief dat we ze altijd willen en dus vastleggen in beleid? Voor het formuleren van beleid zijn er al heel wat haakjes waar je gebruik van kunt maken. Door gewoon dingen te gaan doen bouw je aan praktijkervaring en aan kennis voor het aanpassen van je beleid. Via plan-do-check-act ontwikkel je een stevige circulaire organisatie. | Poster 'Naar een circulaire organisatie' |
| Groen | Hoe kunnen we het gras oogsten dat wordt gemaaid in de bermen en op welke wijze kun je hier als beheerder mee uit de voeten? Werken in het groen klinkt als duurzaam, maar kan nog duurzamer uitgevoerd worden. Samen met de groenbedrijven is een moederbestek voor maaien en snoeien opgesteld. | Maai- en snoeibestek |
| Waterschappen | In het traject Klimaaneutraal en Circulair Assetmanagement en Opdrachtgeverschap worden waterschappen ondersteund bij de vraag hoe je de nationale ambities en doelen op het gebied van klimaatneutraliteit en circulariteit vertaalt naar de praktijk van de waterschappen. Transitiepaden en routekaarten, maar ook tal van andere instrumenten en tools kunnen daarbij helpen. | Aanpak rekenmethodiek circulair assetmanagement voor waterschappen |
| CROW RAW | Met slim gebruik van de RAW-systematiek kunnen nog meer duurzame doelen bereikt worden. Laaghangend fruit: wat kunt u morgen al doen om duurzaamheid in uw bestek te verwerken? Doorkijkje: welke duurzame ontwikkelingen spelen er op het vlak van duurzaamheid binnen CROW / RAW? | Aanvulling op RAW: Moederbestek.nl |
| Grondverzet | Projecten waar grond vrijkomt op een slimme manier koppelen aan projecten waar grond nodig is, dat is het doel van Grip op Grond, een initiatief van provincie Fryslân. Begin bij jezelf en in je eigen regio. Binnen Grip op Grond wordt grondverzet onderling afgestemd waardoor minder primaire grond gewonnen hoeft te worden. Door het transport slim in te richten is er minder CO2uitstoot. Vraag en aanbod wordt inzichtelijk gemaakt op de openbare Grip op Grond kaart. | Grip op grond aanpak |
| Veenendaalse aanpak | In 2016 hebben 8 gemeenten in FoodValley, waaronder Veenendaal, het betonconvenant ondertekend. Doel: de verduurzaming van beton binnen de regio gezamenlijk oppakken. Gewerkt is met de instrumenten die het netwerk beschikbaar stelde en een eigen pragmatische insteek. Inmiddels 6 jaar later is er een hoop gedaan en geleerd en staat Veenendaal voor de volgende stap: data-gestuurd beheren om (nog) beter circulair te sturen. | Interview Wethouder Verloop + 10 leesen |
| Biobased in GWW | Biobased materialen zijn binnen een mensenleven weer hernieuwbaar en komen op natuurlijke wijze weer beschikbaar. Materialen die geen emissie van vastgelegd CO2 uit een heel ver verleden veroorzaken. En bij voorkeur nu CO2 uit de atmosfeer vastleggen. Te denken valt aan: vlas, hennep, hout, gras (miscanthus), Berenklauw, tomatenstengels, waterplanten en schelpen. | Notitie 'Biobased materialen in de beton' |
| Circulair ontwerpen | Voor fietspaden willen opdrachtgevers en marktpartijen komen tot een afwegingskader voor het optimale ontwerp. Er wordt aandacht besteed aan alle facetten die daarbij van belang zijn zoals: randvoorwaarden, uitvoering, onderhoud, gebruik, kosten en milieukosten. Ook wordt verbinding gemaakt met een instrument waarmee op dynamische wijze verschillende varianten kunnen worden afgewogen op LCA en MKI. | OntwerpVariant.nl |
| Monitoring Dashboard | Het Dashboard Monitoring DGWW2030 is een uniform dashboard dat door alle overheden toegepast kan worden en dat snel en duidelijk inzicht geeft in de duurzame prestaties op het gebied van de (aanleg en het onderhoud van de) GWW. Het gaat hierbij om een zes KPI's; Broeikasgassen, MKI, Circulariteit, NOx, Energieverbruik installaties, Biodiversiteit. | Dashboard duurzaam gww Projectenmodule |
| Versnelling duurzaam beton | Om de CO2 emissies van beton fors te verlagen kan geopolymeren beton worden gebruikt. Met geopolymeren beton is alleen minder ervaring. Een monitoringsproject wordt opgezet voor geopolymeren betonconstructies waarvan materiaal en constructief gedrag vijf jaar lang door TNO wordt geïnspecteerd en in het lab getest. Gelijktijdig zal SKG-IKOB de functionele prestaties beoordelen. | Start nieuwe proeftuin gewapend geopolymeer beton |
| Foodvalley | In het Living Lab Regio Foodvalley Circulair wordt er samen gewerkt aan kennisdeling, inspiratie en projecten. Hoe werkt de samenwerking tussen overheid als opdrachtgever en bedrijven als opdrachtnemers in een circulaire toekomst? Welke stappen moet een gemeente zetten om van lineair (het ‘traditionele’ aanbesteden) naar circulair aanbesteden te komen. | Living Lab |
| Stabu | In de STABU-systematiek, die wordt gebruikt om bestekken op te stellen in de Woning- en Utiliteitsbouw wordt vanaf 2022 ruimte gemaakt voor MKI-waarden. Dit gebeurt heel eenvoudig door de kenmerken ‘MKI-waarde’ en ‘secundaire toeslagmaterialen’ aan betreffende bouwstofspecificaties toe te voegen. | Standaardbestek voor de bouw |
| Lage temperatuur asfalt | De asfaltindustrie is groot verbruiker van fossiele grondstoffen. Enerzijds als grondstof in de asfaltmengsels en anderzijds als brandstof om de mengsels op de gewenste temperaturen te kunnen produceren. Om de klimaatdoelstellingen te behalen wordt overgegaan tot classificering van de asfalt productietemperaturen en het uitfaseren van Hot Mix Asfalt. Vanaf 2025 zal de asfaltindustrie volgens de beschreven temperaturen gaan produceren. | Classificering productie asfalt temperatuur |
| Infra Innovatie netwerwerk | Het Infra Innovatie Netwerk bestaat uit vertegenwoordigers van decentrale overheden (provincies en gemeenten), aannemers, toeleveranciers en andere geïnteresseerde partijen. Infra innovatie wordt bevorderd door vraag en aanbod bij elkaar te brengen en belemmeringen voor innovaties te agenderen. | Infra innovatie netwerk SlimCirculair |
| Bouwteam & Circulariteit | Inventariseren waar een Bouwteam kan leiden tot meerwaarde voor duurzame innovatie. Antwoord op vragen: Wat is een succesvolle bouwteam samenwerking?, Voor welke projecten? In welke fase wordt een bouwteam gestart? Wat staat in een bouwteamcontract? Hoe resultaten meenemen in toekomstige projecten? | Poster 'Bouwteam & Circulariteit' |
| Proeftuin SMA asfalt met 30% PR | Monitoring asfaltwegen voor onderbouwing tot aanpassing regelgeving om PR toe te staan | Proeftuin Asfalt deklagen |
| LCA/MKI | Kunnen we LCA of MKI toepassen, maar dan makkelijk? | Handreiking inkopen met MKI |
| LCA/MKI | Kunnen we LCA of MKI toepassen, maar dan makkelijk? Een lang gekoesterde wens staat uit te komen! Complexiteit en beperkte middelen hielden organisaties lange tijd af van grootschalig LCA en MKI gebruik. Welke ontwikkelingen spelen in het ecosysteem en kan de complexiteit langzaam verdwijnen door nieuwe instrumenten, (spel)regels, afspraken en inzichten uit gemaakte fouten. | Moederbestek.nl OntwerpVariant.nl |